तांबे धातू मराठी माहिती | Copper information in marathi

Copper information in marathi : तांबे हा निसर्गात आढळणारा विद्युतसुवाहक धातू आहे. तांबे धातू मृदू, तन्यक्षम आणि विद्युत व उष्णतेचा सुवाहक आहे. तांब्याचा उपयोग विद्युतवाहिन्यांमधे, उष्णतावाहकांमधे, आभूषण व अलंकारांमधे आणि घरगुती भांड्यांसाठी होतो. आजच्या या लेखामध्ये आपण तांबे धातू मराठी माहिती (Copper information in marathi) जाणून घेणार आहोत.

तांबे धातू मराठी माहिती (Copper information in marathi)

मानवी सभ्यतेच्या इतिहासात तांब्याला एक प्रमुख स्थान आहे कारण प्राचीन काळी मानवाने वापरलेल्या धातू आणि मिश्र धातुंमध्ये तांबे आणि कांस्य ही नावे आढळतात. तांबे निसर्गतः मुक्त स्वरूपात आढळत असलेल्या मोजक्या धातूंपैकी एक आहे. त्यामुळे मनुष्याकडून तांब्याचा वापर खूप पूर्वीपासून (इ.स.पू. 8000 पासून) होत आहे. तांबे थेट वापरण्यायोग्य धातूच्या स्वरूपात (मूळ धातू) निसर्गात उद्भवू शकणाऱ्या काही धातुंपैकी एक आहे. यामुळे इ.स.पू. 8000 पासून कित्येक प्रदेशात मानवाने ह्या धातूचा वापर करण्यास प्रारंभ केला.

• ॲल्युमिनियम माहिती मराठी (Aluminium information in marathi)

लोखंड आणि अल्युमिनियम नंतर, तांबे हा जगातील सर्वात मोठ्या प्रमाणावर वापरला जाणारा औद्योगिक धातू आहे. प्रौढ माणसाला दररोज सुमारे 1.2 मिलीग्राम तांबे आवश्यक असते, ते आपल्या शरीरात ऊर्जा हस्तांतरणास मदत करते. यापेक्षा जास्त तांबे शरीरासाठी विषारी असतात. तांबे आपल्या शरीरात हिमोग्लोबिन आणि लाल रक्तपेशी तयार करण्यात मदत करते. एका घरात सरासरी 100 ते 125 किलो तांबे वापरले जातात. तांबे 100% पुनर्वापर करण्यायोग्य आहे, म्हणून असा अंदाज आहे की जगात उत्पादित केलेल्या एकूण तांब्यापैकी 80% तांबे आजही वापरात आहे. तांबे लोहापेक्षा सुमारे 15% जड आहे. जगातील सर्वात जास्त तांब्याचे उत्पादन चिलीमध्ये होते.

तांबे धातूचे गुणधर्म (Properties of copper metal in marathi)

• तांबे हा लाल-तपकिरी रंगाचा लवचिक आणि मऊ धातू आहे.
• तांबे हा उष्णतेचा सर्वोत्तम वाहक आहे.
• तांबे हा विजेचा दुसरा सर्वोत्तम वाहक आहे आणि चांदी हा विजेचा सर्वोत्तम वाहक आहे, परंतु चांदीची किंमत जास्त असल्यामुळे विद्युत उपकरणांमध्ये चांदीऐवजी तांब्याचा अधिक वापर केला जातो.
• तांब्यामध्ये रासायनिक अभिक्रिया अत्यंत दुर्मिळ होतात.
• ओलसर हवेच्या संपर्कात आल्यावर, तांब्यावर एक हिरवा थर तयार होतो, ज्याला पॅटिना म्हणतात, हा थर तांब्याचे वातावरणातील आणखी नुकसान होण्यापासून संरक्षण करतो.
• ऑक्सिजन, नायट्रोजन आणि सल्फर डायऑक्साइड वितळलेल्या तांब्यात विरघळतात.
• ऑक्सिजनच्या उपस्थितीत तांबे नायट्रिक ऍसिड आणि सल्फ्यूरिक ऍसिडमध्ये सहजपणे विरघळते.

तांबे धातूचे उपयोग (Uses of copper in marathi)

• प्राचीन काळी तांब्याचा वापर नाणी बनवण्यासाठी केला जात असे.
• तांबे हा उष्णतेचा उत्तम वाहक आहे, म्हणून त्याचा वापर हीटिंग सिस्टम, हीट एक्सचेंजर्स, रेफ्रिजरेशन टयूबिंग, एसी टयूबिंग, कॉपर क्रुसिबल, भांडी इत्यादी बनवण्यासाठी केला जातो.
• मिश्रधातू तयार करण्यासाठी तांब्याचा वापर केला जातो, तांब्याचा वापर करून 400 हून अधिक प्रकारचे मिश्रधातू तयार केले जातात, ज्यामध्ये विविध प्रकारचे गनमेटल, पितळ, कांस्य, तांबे निकेल इ येतात. सोन्यात काही प्रमाणात तांबे मिसळूनही दागिने बनवले जातात.
• तांब्यामध्ये खूप चांगली गंज प्रतिरोधक क्षमता असते, म्हणून ते पाण्याचे पाईप्स आणि त्यांचे फिटिंग्ज तयार करण्यासाठी, तेल आणि वायूच्या लाइन्स तयार करण्यासाठी, पावसाच्या पाण्याची व्यवस्था तयार करण्यासाठी वापरले जाते.
• सागरी जहाजांचे अनेक भाग आणि उपकरणे देखील तांबे आणि तांब्याच्या मिश्र धातुपासून बनविली जातात.
• तांबे हा विजेचा दुसरा सर्वोत्कृष्ट वाहक आहे, त्यामुळे विजेसाठी वापरल्या जाणाऱ्या बहुतेक गोष्टी जसे की विद्युत तारा, इलेक्ट्रोड, इलेक्ट्रिक मोटर्स इत्यादी बनवण्यासाठी त्याचा वापर केला जातो.
• कॉपर कंपाऊंड कॉपर सल्फेटचा वापर शेतीमध्ये कीटकनाशक म्हणून केला जातो, याशिवाय, तांबे सल्फेटचा वापर पाणी शुद्ध करण्यासाठी आणि शाईसाठी निळे रंगद्रव्य तयार करण्यासाठी केला जातो.
• कपड्यांमध्ये रंग कायमस्वरूपी ठेवण्यासाठी कॉपर कंपाऊंड कॉपर क्लोराईड (CuCl2) वापरला जातो.
• कॉपर कंपाऊंड कपरस क्लोराईड (CuCl) ही एक विषारी पांढरी पावडर आहे जी कार्बन डायऑक्साइड शोषण्यासाठी वापरली जाते.

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

सारांश

मित्रांनो आजच्या या लेखामध्ये आपण तांबे धातू मराठी माहिती (Copper information in marathi) जाणून घेतली. Tambe mahiti marathi तुम्हाला कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. Copper in Marathi ही माहिती जर तुम्हाला आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांनाही नक्की शेअर करा.

टीम, प्रज्ञान