Tipu Sultan information in marathi : म्हैसूर राज्याचा शासक टिपू सुलतान – टिपू सुलतानच्या शौर्याचे किस्से कोणाला माहित नाहीत! इतिहासाच्या पानांमध्ये टिपू सुलतानचे वर्णन “म्हैसूरचा वाघ ” असे केले आहे. टिपू सुलतान एक कुशल, शूर आणि शूर वीर होता. टिपू सुलतानच्या शौर्यापुढे इंग्रजांनाही गुडघे टेकावे लागले होते. आजच्या या पोस्टमध्ये आपण टिपू सुलतान यांची माहिती (Tipu Sultan information in marathi) जाणून घेणार आहोत.
Contents
- 1 टिपू सुलतान यांची माहिती (Tipu Sultan information in marathi)
- 2 टिपू सुलतान इतिहास (Tipu Sultan history in Marathi)
- 3 टिपू सुलतान यांचा जन्म
- 4 टिपू सुलतान यांचा परिवार
- 5 टिपू सुलतान शिक्षण
- 6 टिपू सुलतान यांचे सुरुवातीचे जीवन
- 7 टिपू सुलतानच्या काळातील युद्ध
- 8 टिपू सुलतान विषयी काही रंजक गोष्टी
- 9 वारसा
- 10 वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
- 11 सारांश (Summary)
टिपू सुलतान यांची माहिती (Tipu Sultan information in marathi)
| नाव | सुल्तान सईद वाल्शारीफ फतह अली खान बहादुर साहब टिपू (टिपू सुलतान) |
| जन्म | 1 डिसेंबर 1750 |
| जन्मस्थळ | देवनाहल्ली, बैंगलोर (कर्नाटक) |
| आईचे नाव | फातिमा फख्र- उन-निसा |
| वडिलांचे नाव | हैदर अली |
| पत्नीचे नाव | खादिजा जमान बेगम, सिंधू सुल्तान |
| धर्म | इस्लाम |
| मृत्यू | 4 मे 1799 |
टिपू सुलतान यांची माहिती (Tipu Sultan information in marathi)
टिपू सुलतान इतिहास (Tipu Sultan history in Marathi)
शूर आणि सक्षम शासक टिपू सुलतान – दुसरे अँग्लो-म्हैसूर युद्ध संपवण्यासाठी टिपू सुलतानने ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीसोबत मंगळुरूचा तह केला होता. हा भारताचा ऐतिहासिक प्रसंग होता, जेव्हा एका भारतीय शूर शासकाने ब्रिटिशांवर राज्य केले होते.
टिपू सुलतानने त्याचे वडील हैदर अली यांच्या मृत्यूनंतर म्हैसूरची गादी घेतली आणि आपल्या कारकिर्दीत अनेक बदल घडवून आणून अनेक प्रदेश जिंकले. टिपू सुलतान यांनी लोखंडापासून बनवलेल्या म्हैसूर रॉकेटचाही विस्तार केला. त्याचवेळी टिपू सुलतानच्या रॉकेटसमोर अनेक वर्षे भारतावर राज्य करणाऱ्या ब्रिटिश सैन्याचाही थरकाप उडाला होता.
टिपू सुलतानच्या रॉकेट तंत्रज्ञानाचा उल्लेख माजी राष्ट्रपती दिवंगत एपीजे अब्दुल कलाम यांनी त्यांच्या ‘अग्नीपंख’ या पुस्तकात केला आहे. टिपू सुलतानने आपल्या सर्वोत्तम शस्त्रांचा अशा प्रकारे वापर करून प्रशंसनीय कामगिरी करून अनेक युद्धे जिंकली होती. टिपू सुलतान एक सक्षम शासक असण्याबरोबरच एक विद्वान, कुशल, सेनापती आणि महान कवी होता.
टिपू सुलतान यांचा जन्म
10 नोव्हेंबर 1750 रोजी देवनहल्ली, बंगलोर येथे जन्मलेल्या टिपू सुलतानचे नाव अर्कोटच्या औलिया टिपू मस्तानच्या नावावरून ठेवण्यात आले होते. टिपू सुलतानला त्याचे आजोबा फतेह मुहम्मद यांच्या नावावरून फतेह अली देखील म्हटले जायचे. टिपू सुलतानचे पूर्ण नाव सुलतान सईद वालशरीफ फतेह अली खान बहादूर शाह टिपू होते.
टिपू सुलतान यांचा परिवार
टिपू सुलतानच्या वडिलांचे नाव हैदर अली होते, ते दक्षिण भारतातील म्हैसूर राज्याचे लष्करी अधिकारी होते. त्यांच्या आईचे नाव फातिमा फख-उन निसा होते. टिपू सुलतान हा त्या दोघांचा मोठा मुलगा होता. त्यांचे वडील हैदर अली, आपल्या बुद्धिमत्तेच्या आणि कौशल्याच्या बळावर, 1761 मध्ये म्हैसूर राज्याचे वास्तविक शासक म्हणून सत्तेवर आले आणि त्यांच्या कौशल्याच्या आणि क्षमतेच्या बळावर त्यांनी वर्षानुवर्षे म्हैसूर राज्यावर राज्य केले.
टिपू सुलतान यांनी आपल्या वडिलांच्या मृत्यूनंतर १७८२ मध्ये राज्याची सूत्रे हातात घेतली. ते ब्रिटिश ईस्ट इंडिया कंपनीविरुद्ध लढणारे प्रमुख शासक होते. त्यांनी आपल्या राज्यातील सुधारणा व प्रगतीसाठी अनेक महत्त्वपूर्ण पावले उचलली. त्यांनी नवीन तंत्रज्ञान आणि यंत्रसामग्रीचा वापर करून आपल्या सैन्याला सुसज्ज केले.
टिपू सुलतान शिक्षण
टिपू सुलतानचे वडील हैदर अली हे स्वतः शिक्षित नव्हते पण त्यांनी टिपू सुलतानला शूर आणि कुशल योद्धा बनवण्यासाठी विशेष लक्ष दिले. हैदर अलीनेही टिपूच्या शिक्षणासाठी योग्य शिक्षकांची नेमणूक केली होती.
वास्तविक हैदर अलीचे फ्रेंच अधिकाऱ्यांशी राजकीय संबंध होते, त्यामुळे त्यांनी आपल्या मुलाला लष्करातील कुशल फ्रेंच अधिकाऱ्यांकडून राजकीय विषयांचे प्रशिक्षण दिले होते.
टिपू सुलतानला हिंदी, उर्दू, पारशी, अरबी, कन्नड भाषा, तसेच कुराण, इस्लामिक न्यायशास्त्र, घोडेस्वारी, नेमबाजी आणि तलवारबाजी शिकवण्यात आली होती. टिपू सुलतानला लहानपणापासूनच शिक्षणाची आवड होती. टिपू सुलतान सुशिक्षित तसेच कुशल सैनिक होता. टिपू धार्मिक व्यक्ती होता आणि त्याला सर्व धर्म मान्य होते.
टिपू सुलतान यांचे सुरुवातीचे जीवन
वयाच्या अवघ्या 15 व्या वर्षी टिपू सुलतान युद्धकलेमध्ये पारंगत झाला होता. आणि त्याने वडील हैदर अली यांच्यासोबत अनेक लष्करी मोहिमांमध्ये भाग घेतला होता. 1766 मध्ये म्हैसूरच्या पहिल्या लढाईत ते आपल्या वडिलांसोबत लढले आणि आपल्या कौशल्याने आणि शौर्याने ब्रिटिशांना हुसकावून लावले. त्या वेळी, त्याचे वडील हैदर अली संपूर्ण भारतातील सर्वात शक्तिशाली शासक म्हणून प्रसिद्ध झाले.
टिपू सुलतानने आपल्या वडिलांचे म्हैसूरचे राज्य ब्रिटीश ईस्ट इंडिया कंपनीच्या हाती पडण्यापासून वाचवण्यासाठी वीरतापूर्वक कामगिरी केली आणि रणनीती आखली. देशाच्या संरक्षणासाठी ते सदैव कटिबद्ध होते.
टिपू सुलतानच्या काळातील युद्ध
- म्हैसूर सरकार आणि ईस्ट इंडिया कंपनी यांच्यातील प्रमुख युद्धे: प्रथम एंग्लो- मैसूर युध्द (First Anglo- Mysore War, 1766)
- द्वितीय एंग्लो – मैसूर युध्द (Second Anglo – Mysore War, 1780)
- तृतीय एंग्लो – मैसूर युध्द (Third Anglo – Mysore War, 1790)
- चतुर्थ एंग्लो – मैसूर युध्द (Fourth Anglo – Mysore War, 1798)
मराठा साम्राज्य आणि म्हैसूर शासन यांच्यातील प्रमुख युद्धे
- नारगुंद युध्द (Battle of Nargund, 1785)
- अदोनी युध्द (Adoni Siege, 1786)
- सावनुर युध्द (Savanur Battle, 1786)
- बदामी युध्द (Battle of Badami, 1786)
- बहादूर बेन्दा युध्द (Bahadur Benda Siege, 1787)
- गजेंद्रगढ युध्द (Gajendragad War, 1786)
टिपू सुलतान विषयी काही रंजक गोष्टी
1) टिपू सुलतान त्याच्या कौशल्य आणि महानतेसाठी ओळखला जातो. तो एक महान योद्धा होता, टिपू सुलतानची ख्याती सर्वदूर पसरलेली आहे. त्याचबरोबर टिपू सुलतान यांना जगातील पहिला मिसाइल मॅन देखील म्हटले जाते. कारण त्यांनी यापूर्वी रॉकेटचा वापर केला होता. एका माहितीनुसार, टिपू सुलतानचे रॉकेट लंडनच्या प्रसिद्ध सायन्स म्युझियममध्ये ठेवण्यात आले आहे.
2) टिपू सुलतानचे पूर्ण नाव ‘सुलतान फतेह अली खान शहाब’ होते.
3) योग्य आणि कार्यक्षम शासक टिपू सुलतानला सम्राट बनून संपूर्ण देशावर राज्य करायचे होते, परंतु या महान योद्ध्याची ही इच्छा पूर्ण झाली नाही.
4) टिपू सुलतानने वयाच्या १८ व्या वर्षी इंग्रजांविरुद्ध पहिले युद्ध जिंकले होते. टिपू सुलतान यांना “शेर-ए-म्हैसूर” म्हटले जाते कारण त्यांनी अवघ्या 15 वर्षांच्या लहान वयापासूनच आपल्या वडिलांसोबत युद्धात भाग घेण्यास सुरुवात केली होती.
5) टिपू सुलतानने अनेक ठिकाणांची नावे बदलून मुस्लिमांची नावे ठेवली होती. मात्र त्यांच्या मृत्यूनंतर सर्व ठिकाणांची नावे पुन्हा जुन्या नावांवर ठेवण्यात आली.
6) टिपू सुलतानने गादी हाती घेताच आपले राज्य म्हैसूर हे मुस्लिम राज्य म्हणून घोषित केले होते. टिपू सुलतानसाठी असेही म्हटले जाते की त्याच्या कारकिर्दीत त्याने सुमारे 10 दशलक्ष हिंदूंचे धर्मांतर करून मुस्लिम बनवले होते. पण टिपूच्या मृत्यूनंतर मुस्लिम धर्म स्वीकारणारे बहुतेक लोक परतले होते.
7) टिपू सुलतान ‘राम’ नावाची अंगठी घालत होते, त्याच्या मृत्यूनंतर ही अंगठी इंग्रजांनी काढून घेतली आणि ती सुद्धा त्यांनी सोबत नेली.
8) टिपू सुलतानच्या तलवारीचे वजन 7 किलो 400 ग्रॅम आहे. आजच्या काळात त्यांच्या तलवारीची किंमत कोट्यवधी रुपये आहे.
वारसा
टिपू सुलतान यांची कामगिरी आणि पराक्रम यांची आठवण आजही जीवंत आहे. त्यांची नाणी, तलवारी आणि इतर वस्तू अजूनही संग्रहालयांमध्ये ठेवण्यात आल्या आहेत. त्यांची नावे अनेक ठिकाणी स्मारकांच्या स्वरूपात दिसून येतात
टिपू सुलतान हे त्यांच्या वीरतेसाठी, कुशल प्रशासक म्हणून आणि आपल्या प्रजेसाठी सुधारणा करणारे शासक म्हणून नेहमी स्मरणात राहतील.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
टिपू सुलतानने किती वर्षे राज्य केले?
टिपू सुलतान 1782 ते 1799 पर्यंत म्हैसूरचा शासक होता.
टिपू सुलतान यांना कोणत्या लढाईत वीरमरण आले?
चौथ्या अँग्लो-म्हैसूर युद्धात (4 मे 1799)
सर आयर कुट यांनी हैदरअलीचा पराभव कोठे केला?
पोर्टो नोव्हो (आताच्या परांगीपेट्टाई) शहरात
सारांश (Summary)
मित्रांनो आजच्या या पोस्टमध्ये आपण टिपू सुलतान यांची माहिती (Tipu Sultan information in marathi) जाणून घेतली. टिपू सुलतान इतिहास मराठी (Tipu Sultan history in marathi) तुम्हाला कसा वाटला हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांना पण नक्की शेअर करा.