Cricket game rules in Marathi : क्रिकेट हा एक असा खेळ आहे ज्याचा जगभरातील कोट्यवधी लोकांनी शतकानुशतके आनंद घेतला आहे. एक बॅट, एक बॉल आणि प्रत्येकी अकरा खेळाडूंचे दोन संघ घेऊन खेळला जाणारा हा खेळ आहे. जर तुम्ही क्रिकेटमध्ये नवीन असाल तर या खेळाचे नियम आणि कायदे गोंधळात टाकणारे असू शकतात. परंतु काळजी करू नका, कारण या लेखाचा उद्देश क्रिकेट खेळाचे नियम मराठी (Cricket game rules in Marathi) जाणून घेणे हाच आहे.
Contents
क्रिकेट म्हणजे काय (Cricket in Marathi)
क्रिकेट हा १६ व्या शतकात इंग्लंडमध्ये सुरू झालेला खेळ आता जगभर पसरला आहे. प्रत्येकी अकरा खेळाडूंच्या दोन संघांमध्ये खेळला जाणारा हा बॅट अँड बॉल चा खेळ आहे. या सामन्यात दोन डाव असतात, ज्यात प्रत्येक संघाला फलंदाजी आणि गोलंदाजी करण्याची संधी मिळते. सामन्याच्या शेवटी सर्वाधिक धावा करणारा संघ जिंकतो.
खेळाचे मैदान
क्रिकेटमधील खेळाचे मैदान हे एक मोठे अंडाकृती आकाराचे मैदान असून मध्यभागी आयताकृती खेळपट्टी असते. खेळपट्टी २२ यार्ड लांब आणि १० फूट रुंद आहे. खेळपट्टीच्या प्रत्येक टोकाला तीन स्टंप्स असतात आणि त्यावर बेल्स ठेवल्या जातात. खेळपट्टीच्या सभोवतालचे क्षेत्र आऊटफिल्ड म्हणून ओळखले जाते आणि ते स्थळानुसार आकारात बदलू शकते.
क्रिकेट खेळाचे साहित्य
क्रिकेट खेळण्यासाठी विविध उपकरणांची आवश्यकता असते. सर्वात महत्वाच्या उपकरणांमध्ये बॅट, बॉल, स्टंप आणि बेल्स चा समावेश आहे. फलंदाज चेंडू मारण्यासाठी बॅटचा वापर करतो, तर गोलंदाज फलंदाजाला बाद करण्याचा प्रयत्न करण्यासाठी चेंडूचा वापर करतो. स्टंप्स हे तीन लाकडी खांब आहेत जे गोलंदाज विकेट मिळवण्यासाठी मारण्याचे लक्ष्य ठेवतात आणि बेल्स स्टंपच्या वर ठेवल्या जातात आणि जर त्यांना मार लागला तर ते खाली पडतात.
क्रिकेट खेळाचे नियम मराठी (Cricket game rules in Marathi)
धावा कशा करायच्या
क्रिकेटमध्ये जेव्हा फलंदाज चेंडू लावतो आणि खेळपट्टीच्या विरुद्ध टोकाला धावतो तेव्हा धावा केल्या जातात. चेंडूने सीमारेषा ओलांडली तर फलंदाजी करणाऱ्या संघाला चार धावा दिल्या जातात. चेंडू न उडी मारता बाऊंड्रीओलांडून गेला तर संघाला सहा धावा मिळतात.
फलंदाजाला बाद कसे करावे
क्रिकेटमध्ये फलंदाजाला बाद करण्याचे वेगवेगळे मार्ग असतात. सर्वात सामान्य मार्ग हे आहेत:
गोलंदाजी : जेव्हा गोलंदाज चेंडूने स्टंपवर आदळतो आणि बेल्स खाली पडतात.
कॅच : जेव्हा चेंडू फलंदाजाने मारला जातो आणि तो उसळण्यापूर्वी क्षेत्ररक्षकाने पकडला जातो.
रन आऊट : जेव्हा फलंदाज धावत असताना क्षेत्ररक्षक चेंडूने स्टंपवर आदळतो.
एलबीडब्ल्यू : जेव्हा चेंडू फलंदाजाच्या पायाला लागतो.
अंपायरची भूमिका
सामन्यादरम्यान निर्णय घेण्याची जबाबदारी अंपायरची असते. चेंडू कायदेशीर आहे की नाही, फलंदाज आऊट आहे की नाही हे ते ठरवतात आणि खेळादरम्यान खेळाडूंच्या वर्तनावर लक्ष ठेवतात.
क्रिकेट खेळाचे प्रगत नियम मराठी (Cricket game advanced rules in Marathi)
इनिंग्स
क्रिकेटमध्ये प्रत्येक संघाला फलंदाजी आणि गोलंदाजीची संधी मिळते. याला इनिंग म्हणून ओळखले जाते. नाणेफेक जिंकणारा संघ प्रथम फलंदाजी करायची की गोलंदाजी करायची हे ठरवतो. जेव्हा एखाद्या संघाचे सर्व फलंदाज बाद होतात किंवा जेव्हा ते आपला डाव घोषित करतात तेव्हा डाव पूर्ण होतो.
गोलंदाजीवर निर्बंध
मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये गोलंदाज किती षटके टाकू शकतो यावर निर्बंध असतात. वनडेत एक गोलंदाज जास्तीत जास्त दहा षटके, तर टी-२०मध्ये जास्तीत जास्त चार षटके टाकू शकतो.
क्षेत्ररक्षनावर निर्बंध
मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये क्षेत्ररक्षकांच्या नियुक्तीवरही निर्बंध असतात. वनडे किंवा टी-२० सामन्याच्या पहिल्या दहा षटकांत ३० यार्डच्या वर्तुळाबाहेर केवळ दोन क्षेत्ररक्षकांना परवानगी असते.
पॉवरप्ले
मर्यादित षटकांच्या क्रिकेटमध्ये पॉवरप्ले नावाचा कालावधी असतो, जिथे ३० यार्डच्या वर्तुळाबाहेर मर्यादित क्षेत्ररक्षकांनाच परवानगी असते. वनडेत पॉवरप्ले पहिल्या दहा षटकांपर्यंत चालतो, तर टी-२०मध्ये पहिल्या सहा षटकांचा असतो.
डकवर्थ-लुईस पद्धत
मर्यादित षटकांच्या क्रिकेट सामन्यांदरम्यान पावसाचा व्यत्यय आल्यास दुसऱ्या क्रमांकावर फलंदाजी करणाऱ्या संघाचे लक्ष्य मोजण्यासाठी डकवर्थ लुईस पद्धतीचा वापर केला जातो.
फाऊल्स आणि पेनल्टी
क्रिकेटमध्ये नो बॉल, वाइड, क्षेत्ररक्षण अशा विविध फाऊल्स असतात. फलंदाजी करणाऱ्या संघाला नो बॉल आणि वाइड्स अतिरिक्त धावा दिल्या जातात, तर क्षेत्ररक्षणात पेनाल्टी रन होऊ शकतात.
क्रिकेटचे तीन प्रकार
कसोटी, वनडे आणि टी-२० अशा तीन प्रकारात क्रिकेट खेळले जाते.
कसोटी सामने
कसोटी सामने हा क्रिकेटचा सर्वात मोठा फॉर्मेट आहे, जो पाच दिवस चालतो. प्रत्येक संघाला दोन डाव मिळतात आणि जो संघ सामन्याच्या शेवटी सर्वाधिक धावा करतो तो जिंकतो.
एकदिवसीय (वनडे)
वनडे हे मर्यादित षटकांचे सामने आहेत जे आठ तासांपर्यंत चालतात. प्रत्येक संघाला एक डाव मिळतो आणि जो संघ सर्वाधिक धावा करतो तो जिंकतो.
टी-२०
टी-२० हा क्रिकेटचा सर्वात छोटा फॉर्मेट आहे, जो तीन तासांपर्यंत चालतो. प्रत्येक संघाला एक डाव मिळतो आणि जो संघ सर्वाधिक धावा करतो तो जिंकतो.
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)
क्रिकेटमध्ये अंपायरची भूमिका काय असते?
सामन्यादरम्यान निर्णय घेण्याची जबाबदारी अंपायरची असते.
डकवर्थ लुईस पद्धत म्हणजे काय?
मर्यादित षटकांच्या क्रिकेट सामन्यांदरम्यान पावसाचा व्यत्यय आल्यास दुसऱ्या क्रमांकावर फलंदाजी करणाऱ्या संघाचे लक्ष्य मोजण्यासाठी डकवर्थ लुईस पद्धतीचा वापर केला जातो.
क्रिकेटचे तीन प्रकार कोणते आहेत?
कसोटी सामने, वनडे आणि टी-२०.
मी क्रिकेट नियमांबद्दल अधिक कसे शिकू शकतो?
क्रिकेटचे नियम आणि कायदे जाणून घेण्यासाठी आपण आंतरराष्ट्रीय क्रिकेट परिषदेच्या (आयसीसी) अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता. खेळाची चांगली समज मिळविण्यासाठी आपण लाइव्ह सामने किंवा हायलाइट्स देखील पाहू शकता.
क्रिकेट खेळण्यासाठी कोणती मूलभूत कौशल्ये आवश्यक आहेत?
क्रिकेटमध्ये फलंदाजी, गोलंदाजी, क्षेत्ररक्षण आणि यष्टीरक्षण अशा अनेक कौशल्यांची गरज असते. खेळात प्राविण्य मिळवण्यासाठी खेळाडूंमध्ये हात-डोळ्यांचा चांगला समन्वय, चपळता आणि स्टॅमिना असणे आवश्यक आहे.
महिला क्रिकेट खेळू शकतात का?
होय, महिला क्रिकेट खेळू शकतात आणि महिला क्रिकेटसाठी आंतरराष्ट्रीय आणि देशांतर्गत स्पर्धादेखील आहेत.
निष्कर्ष
क्रिकेट हा एक गुंतागुंतीचा खेळ आहे ज्यात अनेक नियम आणि कायदे आहेत, परंतु ते खेळणे आणि पाहणे आश्चर्यकारकरित्या फायदेशीर ठरू शकते. खेळाचा पुरेपूर आनंद घेण्यासाठी क्रिकेट खेळाचे मूलभूत आणि प्रगत नियम समजून घेणे महत्वाचे आहे.
आजच्या या पोस्ट मध्ये आपण क्रिकेट खेळाचे नियम मराठी (Cricket game rules in Marathi) याविषयी माहिती जाणून घेतली. क्रिकेट खेळाचे प्रगत नियम मराठी (Cricket game advanced rules in Marathi) हि माहिती तुम्हाला कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांना पण नक्की शेअर करा.
