गौतम बुद्ध यांची माहिती | Gautam Buddha information in marathi

Gautam Buddha information in marathi : भगवान गौतम बुद्ध ज्यांनी आपल्या महान विचारांनी आणि शिकवणीने जगाला एक नवीन मार्ग दाखवला आणि समाजात अभूतपूर्व बदल घडवून आणण्यात महत्त्वपूर्ण योगदान दिले. गौतम बुद्धांनी दिलेल्या शिकवणुकीचे पालन करून अनेक लोक केवळ त्यांच्या जीवनातच यशस्वी झाले नाहीत तर त्यांच्या मनात समाजासाठी प्रेमाची भावना निर्माण झाली आहे. आजच्या या पोस्टमध्ये आपण गौतम बुद्ध यांची माहिती (Gautam Buddha information in marathi) जाणून घेणार आहोत. 

गौतम बुद्ध हे एक महान भारतीय तत्त्वज्ञ, वैज्ञानिक, धार्मिक नेते, एक महान समाजसुधारक आणि बौद्ध धर्माचे संस्थापक होते. गौतम बुद्धांचा जन्म हिंदू धर्मात सिद्धार्थ म्हणून झाला होता, नंतर त्यांनी गृहस्थी जीवनातही प्रवेश केला, परंतु लग्नाच्या काही काळानंतर त्यांनी पत्नी आणि मूल यांचा त्याग केला आणि कौटुंबिक आसक्तीपासून विभक्त होऊन ते बौद्ध धर्मात सामील झाले आणि प्रवर्तक झाले.

भगवान गौतम बुद्ध जगाला जन्म, मृत्यू आणि दु:खांपासून मुक्त करण्याचा मार्ग आणि खऱ्या दिव्य ज्ञानाच्या शोधात होते. यानंतर त्यांनी भौतिकवादी जगात आपला मार्ग शोधला.

गौतम बुद्ध यांची माहिती (Gautam Buddha information in marathi)

नाव	सिद्धार्थ गौतम बुद्ध
जन्म	563 ईसा पूर्व, लुम्बिनी
मृत्यू	463 ईसा पूर्व, कुशीनगर
वडिलांचे नाव	शुद्धोधन
आईचे नाव	महामाया
शिक्षण	गुरु विश्वामित्र यांच्यासोबत वेद आणि उपनिषदे अभ्यासली. राजेशाही आणि युद्धशास्त्राचे शिक्षणही घेतले.
विवाह	यशोधरा सोबत
धर्म	जन्माने हिंदू, बौध्द धर्माचे प्रवर्तक

गौतम बुद्ध यांचे सुरुवातीचे जीवन

महात्मा गौतम बुद्ध यांचे पूर्ण नाव सिद्धार्थ गौतम बुद्ध होते. त्यांचा जन्म 483 ते 563 इसवी पूर्व मध्ये कपिलवस्तुजवळील नेपाळमधील लुंबिनी येथे झाला. कपिलवस्तुची राणी महामाया देवी यांच्या पोटी गौतम बुद्धांचा जन्म झाला होता.

त्याच्या वडिलांचे नाव शुद्धोधन होते, जो शाक्यांचा राजा होता. पारंपारिक कथांनुसार, त्याची आई मायादेवी होती, जी कोळी कुळातील होती, सिद्धार्थच्या जन्मानंतर 7 दिवसांनी तिचा मृत्यू झाला. त्यानंतर त्यांची मावशी आणि शुद्धोधनाची दुसरी राणी महाप्रजावती गौतमी यांनी त्यांचे संगोपन केले. त्यानंतर त्याचे नाव सिद्धार्थ ठेवण्यात आले.

सिद्धार्थ नावाचा अर्थ आहे “जो सिद्धी प्राप्त करण्यासाठी जन्माला आला आहे”. म्हणजेच, सिद्धार्थाने आपल्या कृतीतून सिद्ध केलेला परिपूर्ण आत्मा, गौतम बुद्ध बनून. त्याच्या जन्माच्या वेळी एका भिक्षूने भाकीत केले होते की हे मूल एक महान राजा किंवा महान धर्माचा प्रचारक असेल आणि नंतर गौतम बुद्धांनी साधू महाराजांची ही भविष्यवाणी खरी ठरविली आणि ते पवित्र बौद्ध धर्माचे आणि समाजाचे प्रवर्तक बनले. समाजात पसरलेल्या वाईट गोष्टी दूर करून त्यांनी समाजात मोठ्या प्रमाणात सुधारणा केली.

गौतम बुद्ध माहिती मराठी (Gautam Buddha in Marathi)

त्याच वेळी जेव्हा राजा शुद्धोदनाला ही भविष्यवाणी कळली तेव्हा ते खूप सावध झाले आणि त्यांनी ही भविष्यवाणी चुकीची सिद्ध करण्यासाठी अथक परिश्रम घेतले कारण सिद्धार्थाच्या वडिलांची इच्छा होती की त्याने आपले सिंहासन घेऊन आपल्या मुलाचे कर्तव्य पूर्ण करावे.

यामुळे त्यांनी त्याला आपल्या राजवाड्यातून बाहेरही येऊ दिले नाही. त्यानी सिद्धार्थला वाड्यात सर्व सुखसोयी देण्याचा प्रयत्न केला. परंतु बालक सिद्धार्थाचे मन लहानपणापासूनच या दिखाऊपणापासून दूर होते, त्यामुळे राजाच्या खूप प्रयत्नांनंतरही सिद्धार्थने आपल्या कौटुंबिक आसक्तीचा त्याग केला आणि सत्याच्या शोधात निघाला.

गौतम बुद्ध हे सुरुवातीपासूनच दयाळू व्यक्ती होते. एका कथेनुसार, जेव्हा त्याचा सावत्र भाऊ देवव्रत आपल्या बाणाने एका पक्ष्याला जखमी करतो, तेव्हा गौतम बुद्धांना या घटनेने खूप दुःख झालेले असते. त्यानंतर त्यांनी त्या पक्ष्याची सेवा करून त्याला जीवदान दिले. त्या वेळी गौतम बुद्धांचा स्वभाव इतका दयाळू होता की ते इतरांच्या दुःखात दुःखी व्हायचे. प्रजेचे दुःख राजाला दिसले नाही, पण त्याचा हा स्वभाव राजा शुद्धोदनाला आवडला नाही.

राजा शुद्धोदनाने सिद्धार्थाचे मन शिक्षणात घातले, त्यामुळे सिद्धार्थाने विश्वामित्राकडून शिक्षण घेतले. एवढेच नाही तर गौतम बुद्धांना वेद, उपनिषदांसह युद्धकौशल्यातही पारंगत केले होते. सिद्धार्थला लहानपणापासूनच घोडेस्वारीची आवड होती, तर धनुष्यबाण आणि रथाचा वापर करणाऱ्या सारथीमध्ये इतर कोणीही त्यांची स्पर्धा करू शकत नव्हते. गौतम बुद्ध यांची माहिती (Gautam Buddha information in marathi)

वयाच्या 16 व्या वर्षी त्यांच्या वडिलांनी सिद्धार्थचा विवाह राजकुमारी यशोधरासोबत केला. ज्यापासून त्यांना एक मुलगा झाला, त्याचे नाव राहुल होते. गौतम बुद्धांचे मन गृहस्थ जीवनात गुंतवून ठेवण्यासाठी त्यांच्या वडिलांनी त्यांना सर्व प्रकारच्या सुविधा उपलब्ध करून दिल्या. सिद्धार्थाच्या वडिलांनी आपल्या मुलाच्या सुखसोयी आणि ऐषोआरामाची विस्तृत व्यवस्था केली होती.

राजा शुध्दोधनाने ऋतूंनुसार आपला मुलगा सिद्धार्थसाठी 3 राजवाडे बांधले. ज्यामध्ये नृत्य आणि गाण्याची सर्व व्यवस्था होती, परंतु या गोष्टी देखील सिद्धार्थला त्याच्याकडे आकर्षित करू शकल्या नाहीत. कारण सिद्धार्थला या भानगडींपासून दूर राहणे आवडत होते, त्यामुळे त्याने त्याकडे विशेष लक्ष दिले नाही. त्याच वेळी, एकदा महात्मा बुद्ध जग पाहण्यासाठी फिरायला गेले, तेव्हा त्यांना एक वृद्ध गरीब माणूस आजारी दिसला, ते पाहून सिद्धार्थचे मन व्याकुळ झाले आणि ते आपल्या दुःखाचा विचार करत राहिले.

त्याच वेळी, दौऱ्यातच सिद्धार्थला एक संन्यासी दिसला, ज्याच्या चेहऱ्यावर समाधान दिसत होते, ते पाहून राजकुमार सिद्धार्थ खूप प्रभावित झाला आणि त्याला खूप आनंद झाला. त्याच वेळी, त्यांनी आपल्या कौटुंबिक जीवनापासून दूर जाण्याचा आणि पत्नी आणि आपल्या मुलाचा त्याग करण्याचा निर्णय घेतला म्हणजेच संन्यासी बनण्याचा निर्णय घेतला. त्यानंतर ते जंगलाच्या दिशेने निघाले.

गौतम बुद्ध यांनी घर सोडले तेव्हा ते केवळ 29 वर्षांचे होते. यानंतर त्यांनी जागोजागी ज्ञानी लोकांकडून ज्ञान घेतले आणि तपश्चर्या मार्गाचे महत्त्व जाणून घेण्याचा प्रयत्न केला. यासोबतच ते आसन करायलाही शिकले आणि आध्यात्मिक साधना सुरू केली. सर्वप्रथम त्यांनी सध्याच्या बिहारमधील राजगीर ठिकाणी जाऊन रस्त्यांवर भिक्षा मागून आपल्या तपस्वी जीवनाची सुरुवात केली. त्याच वेळी राजा बिंबिसाराने गौतम बुद्ध सिद्धार्थ यांना ओळखले आणि त्यांची शिकवण ऐकून त्यांना सिंहासनावर बसण्याची संधी दिली, परंतु त्यांनी नकार दिला.

याशिवाय काही काळ आंतरिक शांतीच्या शोधात त्यांनी देशभर फिरून ऋषीमुनींना भेटायला सुरुवात केली. त्या काळात त्यांनी संन्यासीप्रमाणे अन्नत्याग करून जीवन व्यतीत केले. या दरम्यान ते शरीराने खूप अशक्त झाले पण त्यांना समाधान मिळाले नाही, त्यानंतर त्याच्या लक्षात आले की आपल्या शरीराला इजा करून देवाची प्राप्ती होऊ शकत नाही.मग त्यांनी योग्य मार्गाने ध्यान करण्यास सुरुवात केली, त्यानंतर त्यांच्या लक्षात आले की कोणत्याही गोष्टीचा अतिरेक चांगला नाही आणि आपल्या देवाच्या फायद्यासाठी स्वतःला दुखापत करणे हा गुन्हा आहे. एवढेच नाही तर हे सत्य जाणून घेतल्यानंतर महात्मा गौतम बुद्धांनी तपश्चर्या आणि उपवासाच्या पद्धतींचाही निषेध केला.

एके दिवशी गौतम बुद्ध बुद्धगयाला पोहोचले. त्या काळात ते खूप थकले होते, वैशाखी पौर्णिमेचा दिवस असल्याने ते विश्रांतीसाठी पिंपळाच्या झाडाखाली बसले आणि ध्यान करू लागले. या दरम्यान भगवान गौतम बुद्धांनी सत्याचा शोध घेईपर्यंत येथून हलणार नाही अशी शपथ घेतली. 49 दिवसांच्या ध्यानानंतर त्यांना एक दिव्य प्रकाश आपल्या दिशेने येताना दिसला.

गौतम बुद्धाच्या शोधातील हा एक महत्वाचा भाग होता. या दरम्यान त्यांनी शोधून काढले की सत्य प्रत्येक मनुष्याजवळ असते आणि ते बाहेरून शोधणे निराधार आहे. या घटनेनंतर ते गौतम बुद्ध म्हणून ओळखले जाऊ लागले. याच वेळी त्या झाडाला बोधिवृक्ष असे नाव पडले आणि त्या जागेला बोधगया म्हटले गेले. यानंतर त्यांनी पाली भाषेत बौद्ध धर्माचा प्रचार केला.

त्या काळी पाली ही सर्वसामान्यांची भाषा होती. इतर प्रवर्तकांनी त्या काळात संस्कृत भाषेचा वापर केल्यामुळे लोकांनी ते सहज स्वीकारले. जे लोकांना समजणे थोडे कठीण होते. यामुळे लोक गौतम बुद्ध आणि बौद्ध धर्माकडे अधिकाधिक आकर्षित झाले. लवकरच लोकांमध्ये बौद्ध धर्माची लोकप्रियता वाढली. यानंतर हजारो अनुयायी भारतातील विविध प्रदेशात पसरले. आणि एक संघ तयार झाला.

याचबरोबर या संघाने बौद्ध धर्माची शिकवण संपूर्ण जगापर्यंत पोहोचवली. त्यानंतर बौद्ध धर्माच्या अनुयायांची संख्या दिवसेंदिवस वाढत गेली. गौतम बुद्धांनी लोकांना सत्याचा मार्ग दाखवून सोप्या मार्गावर चालण्याची शिकवण दिली.

कोणत्याही धर्माचे लोक बौद्ध धर्म स्वीकारू शकत होते कारण ते सर्व जाती-धर्मांपासून दूर होते.  गौतम बुद्धांना हिंदू धर्मात भगवान विष्णूचे रूप मानले गेले होते, म्हणून त्यांना भगवान बुद्ध म्हटले जाऊ लागले. याशिवाय इस्लाममध्ये बौद्ध धर्माचेही वेगळे स्थान होते. बौद्ध धर्मात अहिंसेचा अवलंब करून सत्याचा मार्ग अवलंबत सर्व मानवजातीला, पशु-पक्षी यांना समान प्रेम करण्यास सांगितले. महात्मा बुद्धांचे वडील आणि त्यांचा मुलगा राहुल या दोघांनीही नंतर बौद्ध धर्म स्वीकारला.

सम्राट अशोकाने गौतम बुद्धांच्या शिकवणी आणि प्रवचनांचा सर्वाधिक प्रचार केला. खरे तर, कलिंग युद्धातील नरसंहारामुळे व्यथित झाल्यानंतर सम्राट अशोकाचे मन बदलले आणि महात्मा बुद्धांच्या शिकवणीचा अंगीकार करून त्यांनी शिलालेखांच्या माध्यमातून ही शिकवण लोकांपर्यंत पोहोचवली. एवढेच नाही तर सम्राट अशोकाने परदेशात बौद्ध धर्माच्या प्रचारातही महत्त्वाचे योगदान दिले.

गौतम बुद्धांचे परिनिर्वाण

वयाच्या 80 व्या वर्षी गौतम बुद्धांनी त्यांचे निर्वाण घोषित केले. समाधी घेतल्यानंतर गौतम बुद्धांच्या अनुयायांनी बौद्ध धर्माचा प्रचंड प्रसार केला. त्या काळात महात्मा बुद्धांनी दिलेली शिकवण जनसामान्यांपर्यंत नेण्यासाठी प्रयत्न केले गेले आणि मोठ्या प्रमाणावर लोकांनी बौद्ध धर्माची शिकवणही पाळली. भारताशिवाय चीन, थायलंड, जपान, कोरिया, मंगोलिया, ब्रह्मदेश, श्रीलंका आदी देशांनी बौद्ध धर्म स्वीकारला होता.

बुध्द पौर्णिमा माहिती मराठी (Buddha Purnima information in marathi)

गौतम बुद्धांची जयंती किंवा वैशाखची पौर्णिमा दुसऱ्या महिन्यात साजरी केली जाते. म्हणूनच याला वेसक किंवा हनमतसुरी असेही म्हणतात. विशेषतः हा सण बौद्ध धर्मात प्रचलित आहे. बौद्ध धर्मावर विश्वास ठेवणारे लोक बुद्ध पौर्णिमा मोठ्या थाटामाटात साजरी करतात, कारण हा त्यांच्या प्रमुख सणांपैकी एक आहे.

गौतम बुद्धांचा जन्म बुद्ध पौर्णिमेच्या दिवशी झाला होता, या दिवशी त्यांना ज्ञानप्राप्ती झाली होती आणि याच दिवशी त्यांना महानिर्वाणही प्राप्त झाले होते. इतर कोणत्याही महापुरुषाच्या बाबतीत असे घडलेले नाही. त्यामुळे हा दिवस गौतम बुद्धांची जयंती किंवा बुद्ध पौर्णिमा म्हणून साजरा केला जातो.

गौतम बुद्ध यांचे काही सुविचार (Quotes of Gautam Buddha in Marathi)

• “वह हमारा खुद का ही दिमाग होता है, हमारे दुश्मन का नही होता- जो हमें गलत रास्तो पर ले जाता है।”
• “दर्द तो निश्चित है, कष्ट वैकल्पिक है।”
• “जहा आप खाते हो, चलते हो यात्रा करते हो, वही रहने की कोशिश करे. नहीं तो आप अपने जीवन में बहोत कुछ खो सकते हो।”
• “हमेशा याद रखे एक गलती दिमाग पर उठाए भारी बोझ के सामान है।”
• “आप तब तक रास्ते पर नही चल सकते जब तक आप खुद अपना रास्ता नही बना लेते।”

वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न (FAQ)

निष्कर्ष

मित्रांनो आजच्या या पोस्टमध्ये आपण गौतम बुद्ध यांची माहिती (Gautam Buddha information in marathi) जाणून घेतली. गौतम बुद्ध माहिती मराठी (Gautam Buddha in Marathi) तुम्हाला कशी वाटली हे कमेंट मध्ये नक्की सांगा. जर तुम्हाला ही माहिती आवडली असेल तर तुमच्या मित्रांना पण नक्की शेअर करा.

टीम : Talks मराठी